Η ΤΕΧΝIKΗ ΤΟΥ KAMISHIBAI: ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΠΟ ΧΑΡΤΙ

Τα τελευταία χρόνια, πολλές έρευνες στο πεδίο της παιδαγωγικής καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η υπερβολική έκθεση των παιδιών στην τεχνολογία, αλλά και κυρίως το καθημερινό ‘στήσιμό’ τους μπροστά από μία οθόνη, μειώνει το ενδιαφέρον τους για τις όχι και τόσο ‘νέες’ τεχνολογίες που αξιοποιούμε στο δημόσιο σχολείο. Αρκετά σχολεία προσπαθούν ακόμη και σήμερα να εξοπλίσουν όλες τις διδακτικές αίθουσές τους με διαδραστικούς πίνακες με τη διόλου ευκαταφρόνητη οικονομική συμβολή του εκάστοτε Συνδέσμου Γονέων. Αδιαμφισβήτητα, η δημόσια εκπαίδευση οφείλει και πρέπει να ακολουθήσει τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις. Παρόλα αυτά στο εξωτερικό βλέπουμε να κερδίζει έδαφος ένα παιδαγωγικό κίνημα που υποστηρίζει την ταυτόχρονη αξιοποίηση παραδοσιακών μεθόδων που στη σύγχρονη εποχή τείνουν να φαντάζουν ως νεωτεριστικές και αρκετά δημιουργικές. Μια απ’ αυτές τις μεθόδους είναι και η τεχνική του kamishibai.

Τι είναι το kamishibai;

Η τεχνική του Kamishibai ή, όπως αλλιώς ονομάζεται, το θέατρο από χαρτί, αποτελεί μια μορφή αφήγησης που στηρίζεται στον συνδυασμό της προφορικής εξιστόρησης με την εικόνα. Βασική αρχή της τεχνικής αυτής είναι ο διαδραστικός της χαρακτήρας μιας και προωθεί τη συμμετοχικότητα του κοινού. Το θέατρο από χαρτί γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση στην Ιαπωνία από τη δεκαετία του ’20 μέχρι και τη δεκαετία του ’50. Πρόδρομός του αποτελεί η αφηγηματική τεχνική του emaki βάσει της οποίας βουδιστές μοναχοί παρουσίαζαν σε προφορικό λόγο τα κείμενά τους ξεδιπλώνοντας εικόνες ζωγραφισμένες πάνω σ’ έναν κύλινδρο χαρτιού. Με τον τρόπο αυτό μπορούσαν να προσεγγίζουν τα μεγάλα ποσοστά του αναλφάβητου λαού. Σήμερα, η τεχνική αυτή αποτελεί μια από τις πλέον διαδεδομένες μορφές αφήγησης, η οποία αξιοποιείται στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων σχολείων, μουσείων, και βιβλιοθηκών.

Πώς μπορώ να αξιοποιήσω το kamishibai για σκοπούς αφήγησης;

Βασικός εξοπλισμός για το μάθημά μου είναι το ίδιο το kamishibai, το οποίο μοιάζει με μικρή ξύλινη θεατρική σκηνή και μπορώ να το παραγγείλω από σχετικές ιστοσελίδες ή ακόμη και να το κατασκευάσω. Με βάση τους στόχους του μαθήματός μου, επιλέγω μια ιστορία την οποία διηγούμαι προφορικά, ενώ ταυτόχρονα στο μικρό μου θεατράκι εναλλάσσω σχετικές κάρτες που περιλαμβάνουν την εικονογράφηση της ιστορίας. Πολλές ιστορίες έχουν ήδη εικονογραφηθεί ειδικά για το kamishibai και μπορώ να τις προμηθευτώ από το διαδίκτυο. Μπορώ όμως να εικονογραφήσω και άλλες ιστορίες που πιθανότατα έχω επιλέξει φτιάχνοντας τις δικές μου κάρτες. Παράλληλα, ζωντανεύω την αφήγησή μου με μουσικούς ήχους που παράγω αξιοποιώντας διάφορα κρουστά μουσικά όργανα, όπως ντέφι, κουδουνάκια, μαράκες και άλλα. Σε διάφορα σημεία, ζητώ τη συμμετοχή των παιδιών στην αφήγηση ή ακόμη και την παρέμβασή τους στην εξέλιξη της ιστορίας.

Περαιτέρω δραστηριότητες

Πέραν της αφήγησης, μπορώ να αξιοποιήσω το kamishibai για άλλες δημιουργικές δραστηριότητες. Τα παιδιά μπορούν να φτιάξουν και να εξελίξουν τους ήρωες μιας ιστορίας αξιοποιώντας διάφορα ανακυκλώσιμα υλικά. Προβάλλοντας μόνο τη σχετική εικονογράφηση, μπορώ να ζητήσω από τα τα παιδιά να αφηγηθούν προφορικά ή γραπτά, ατομικά ή συνεργατικά, την ιστορία. Εναλλακτικά, τα παιδιά μπορούν να εικονογραφήσουν κάρτες για τις δικές τους ιστορίες, τις οποίες να αφηγηθούν στη συνέχεια αξιοποιώντας το kamishibai. Επιπλέον, τα παιδιά μπορούν να φτιάξουν τις εικόνες μιας αφήγησης ή κατασκευές εμπνευσμένες από αυτήν ενεργοποιώντας τη δημιουργική φαντασία τους. Τέλος, στο μάθημα της Τέχνης ή του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας, τα παιδιά μπορούν να κατασκευάσουν το δικό τους kamishibai από ξύλο ή χαρτί.