ΠΡΟΩΘΩΝΤΑΣ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

Η εκπαίδευση οφείλει να διαμορφώσει τις κατάλληλες συνθήκες προκειμένου να αντισταθμίσει τις άνισες αφετηρίες όλων ανεξαιρέτως των μαθητών και να συνδράμει στην ολόπλευρη ανάπτυξη τους διαμέσου της ενίσχυσης των νοητικών, συναισθηματικών και ψυχοκινητικών δεξιοτήτων τους. Υπό την έννοια αυτήν, η εκπαίδευση πρέπει να αποσκοπεί στο να οδηγήσει όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής, μαθησιακών δυσκολιών, αναπηρίας ή οποιοδήποτε άλλου χαρακτηριστικού, στην επιτυχή κοινωνική συμπερίληψή τους μετατρέποντάς τους σε υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες σε ένας διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτό, το σημερινό άρθρο αποσκοπεί στο να συζητήσει την ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας μεταξύ διαφόρων σχολείων ως επιτυχούς πρακτικής κοινωνικής και σχολικής συμπερίληψης η οποία δύναται να συμβάλει στην αντιμετώπιση της εκπαιδευτικής ανισότητας και στον περιορισμό της κοινωνικής και σχολικής περιθωριοποίησης. Η οικοδόμηση δικτύων συνεργασίας στη σύγχρονη βιβλιογραφία αναφέρεται και ως ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων μεταξύ του σχολείου και άλλων φορέων, υπό την έννοια ότι το σχολείο οφείλει να γίνει εταίρος τόσο της οικογένειας όλων ανεξαιρέτως των μαθητών, αλλά και των κοινοτήτων οι οποίες πρεσβεύουν μειονοτικές και άλλες ομάδες μαθητών.

Αναφορικά στην επιλογή των σχολείων που θα ενταχθούν στο δίκτυο συνεργασίας ενός συγκεκριμένου σχολείου, τόσο οι σχολικοί ηγέτες, όσο και οι εκπαιδευτικοί των σχολικών μονάδων, θα πρέπει να επιδιώξουν τη συνεργασία κυρίως με σχολεία που έχουν την ίδια περίπου πληθυσμιακή σύνθεση, αλλά και με σχολεία που παρουσιάζουν παρόμοια κοινωνικο-πολιτισμικά  χαρακτηριστικά. Σχολεία τα οποία παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά αναφορικά στη σύνθεση του πληθυσμού των μαθητών όσον αφορά την καταγωγή, το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, και το μορφωτικό κεφάλαιο των οικογενειών τους, αντιμετωπίζουν παρόμοιες δυσκολίες ή καλούνται να καλύψουν κοινές ανάγκες. Για παράδειγμα το που βρίσκεται ένα σχολείο σε μεγάλο βαθμό καθορίζει ποια παιδιά φοιτούν σε αυτό, δηλαδή το κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο τους,  την καταγωγή τους και άλλους παράγοντες.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ως συνήθως παρατηρούμε ομάδες πληθυσμών από τις ίδιες χώρες να συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες περιοχές και συγκεκριμένα σχολεία. Τα σχολεία μπορούν να επωφεληθούν από τη σύναψη δικτύων συνεργασίας με σχολεία των οποίων οι μαθητές προέρχονται από τα αντίστοιχα κοινωνικά στρώματα ή βιογραφίες και έχουν να αντιμετωπίσουν παρόμοιες προκλήσεις ή «προβλήματα». Η μεταξύ τους συνεργασία μπορεί να αποφέρει οφέλη όσον αφορά τη λειτουργία τους αλλά και την αποτελεσματικότητα τους τόσο σε θέματα άμβλυνσης της κοινωνικής και σχολικής περιθωριοποίησης και προώθησης της συμπερίληψης, όσο και σε σχέση με την ανάπτυξη, τη σχολική επιτυχία, και την πρόοδο όλων των μαθητών.

Επίσης, το εκπαιδευτικό και διευθυντικό προσωπικό ενός σχολείου καλείται να συνεργαστεί με σχολεία που φαίνεται να έχουν υιοθετήσει κάποιες θετικές και επιτυχημένες πρακτικές, όσον αφορά στην αντιμετώπιση της εκπαιδευτικής ανισότητας και συνεπώς την προώθηση της συμπερίληψης. Με τον τρόπο αυτό, οι εμπλεκόμενοι σχολικοί ηγέτες και εκπαιδευτικοί έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τέτοιες πρακτικές και να τις εφαρμόσουν τροποποιώντας τες στα δικά τους σχολεία και προσαρμόζοντάς τες στις δικές τους ανάγκες. Η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών ανάμεσα στα σχολεία που συμμετέχουν στα εν λόγω δίκτυα παρέχει τη δυνατότητα βελτίωσης των παρεχομένων εκπαιδευτικών ευκαιριών ούτως ώστε να λειτουργήσουν πιο συμπεριληπτικά αποσκοπώντας στο να συμπεριλάβουν όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές και να βοηθήσουν τόσο στην σχολική τους επιτυχία, όσο και στην εξασφάλιση της συναισθηματικής ισορροπίας των μαθητών αυτών.

Κλείνοντας, τα δίκτυα συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία μπορούν να βοηθήσουν στην αλλαγή της κουλτούρας ενός σχολείου όπου ο στόχος είναι όλα τα σχολεία να αναπτύξουν πιο συμπεριληπτικές κουλτούρες δηλαδή να δημιουργήσουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες όλοι οι μαθητές να μπορούν να συμμετέχουν τόσο στην μαθησιακή διαδικασία, όσο και στα εκπαιδευτικά δρώμενα που λαμβάνουν χώρα σε κάθε σχολείο. Πέραν των μεμονωμένων προσπαθειών κάποιων σχολείων, το Υπουργείο Παιδείας καλό θα ήταν να θεσμοθετήσει με κατάλληλες εκπαιδευτικές πολιτικές και να ενισχύσει με επαρκείς πόρους την ανάπτυξη τέτοιων δικτύων, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως κοινότητες μάθησης και πρακτικής για σκοπούς προώθησης της συμπερίληψης και όχι μόνο.